Evaluatie wet uitbreiding rechtsgevolgen VAR

[René]

"De wettelijke regeling die duidelijkheid moet scheppen over de arbeidsrelatie tussen zelfstandigen en hun opdrachtgevers, werkt. De Wet uitbreiding rechtsgevolgen VAR (verklaring arbeidsrelatie) zorgt voor meer rechtszekerheid. Opdrachtgevers hechten veel belang aan een VAR omdat die zekerheid biedt over de inhouding en afdracht van loonbelasting en premies. Dit blijkt uit een evaluatie van de nieuwe VAR die in 2005 is ingegaan. Minister Donner van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft de evaluatie naar het parlement gestuurd.

Zelfstandigen en andere opdrachtnemers kunnen bij de Belastingdienst een VAR aanvragen. De VAR is bedoeld om duidelijkheid te geven over de vraag of de opdrachtgever premies en belasting moet afdragen en of de opdrachtnemer verzekerd is voor de werknemersverzekeringen (ziektewet, werkloosheidswet en Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen). In 2003 bleek dat de VAR in de praktijk onvoldoende zekerheid bood. Opdrachtgevers liepen het risico dat zij achteraf – ondanks het gebruik van een VAR - toch premies en belasting moeten betalen omdat de arbeidsrelatie als dienstbetrekking werd aangemerkt. Daarom zijn de rechtsgevolgen van de VAR in 2005 aanzienlijk uitgebreid als de Belastingdienst de aanvrager als zelfstandig ondernemer of als directeur-grootaandeelhouder beschouwt. Het gebruik van een VAR met uitgebreide rechtsgevolgen levert vanaf 2005 een volledige vrijwaring van loonbelasting en premies voor de werknemersverzekeringen op.

Uit de evaluatie blijkt dat het belang van de VAR fors is toegenomen. Het overgrote deel van de opdrachtgevers eist van hun opdrachtnemers dat zij beschikken over een VAR met uitgebreide rechtsgevolgen. Volgens de bij het onderzoek betrokken organisaties voor zelfstandigen zijn de problemen die in 2003 aanleiding waren voor de wetswijziging vanaf 2005 opgelost. Er worden steeds meer aanvragen voor een VAR ingediend, voor het jaar 2007 betrof dit ongeveer 275.000 aanvragen. Driekwart van de verstrekte verklaringen betreft een VAR met uitgebreide rechtsgevolgen. De VAR geldt maximaal één jaar.

Uit de evaluatie blijkt verder dat er sinds 2005 steeds meer zelfstandigen werken. Een deel van deze toename wordt toegeschreven aan de rechtszekerheid die de nieuwe VAR biedt."

Persbericht Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, 7 februari 2008

De genoemde evaluatie en de aanbiedingsbrief vind je in de bijlagen.

[René]

Een paar interessante passages uit het evaluatierapport:

"Er zijn internetsites bekend waar aangegeven staat welke antwoorden op een VAR-aanvraag leiden tot de afgifte van een VAR (met name de VAR-WUO)."

Zouden ze de VAR-handleiding van Lancelots bedoelen Maar gelukkig:

"[...] degene die een aanvraag VAR doet, zelf verantwoordelijk is voor het invullen van de (juiste) gegevens. Eventuele ondersteuning door een internetprogramma is daarbij op zich geen probleem."

"Volgens een medewerker van de Belastingdienst is het verder zo dat eenheid van beleid soms ontbreekt. Bij een 'uitgeworpen' VAR-aanvraag wordt meestal beslist door de competente inspecteur. Deze inspecteur meldt zijn beslissing aan de Belastingdienst in Winterswijk die vervolgens de VAR-beschikking verstrekt Ogenschijnlijk is daarmee sprake van een uniforme handelwijze, maar in de praktijk kan de afhandeling van regio tot regio verschillen. Dat kan afhankelijk zijn van de door de inspecteur van de Belastingdienst van het regiokantoor aan-gewezen werkeenheid (LB of IB). Een LB-specialist zal VAR-aanvragen eerder vanuit de invalshoek loonbelasting bezien en eerder de neiging hebben een VAR-Loon af te geven; de IB-specialist oordeelt meer vanuit ondernemerschap en is mogelijk eerder genegen een VAR-WUO/DGA af te geven. Naar verluidt speelt dit vooral in de ICT-sector en de thuiszorg. De Belastingdienst krijgt bij de afgifte van een VAR-Loon soms van de aanvrager te horen dat een vergelijkbare aanvraag door een collega geresulteerd heeft in bijvoorbeeld een VAR-WUO."

"In principe is het mogelijk dat een persoon meerdere verklaringen aanvraagt. Een VAR is namelijk gekoppeld aan die werkzaamheden van de opdrachtnemer waarvoor de voorwaarden waaronder de opdrachtnemer werkt min of meer gelijk zijn. Als die voorwaarden voor een ander type werkzaamheden verschillen, dient voor die werkzaamheden een aparte VAR te worden aangevraagd. In theorie is het dus ook mogelijk dat een persoon meerdere typen VAR's bezit. Uit de enquête onder opdrachtnemers blijkt echter dat een persoon met meerdere VAR's in de praktijk weinig voorkomt. Nog geen 5% van de aanvragers heeft twee of meerdere VAR's aangevraagd voor 2006. Dit geldt ook voor andere jaren."

"De criteria worden in hun onderlinge samenhang gewogen. Zo kunnen vrije-beroepsbeoefenaren geringe investeringen doen en toch in aanmerking komen voor een VAR-WUO of VAR-DGA. Eigen-rijders (vrachtwagenchauffeurs met een eigen vrachtwagen) kunnen bijvoorbeeld voor één opdrachtgever werken en toch worden aangemerkt als ondernemer vanwege de grote omvang van hun investering en het debiteurenrisico dat zij lopen."

"Afgaande op de onderzoeksresultaten uit de enquête onder VAR-aanvragers kunnen bij een beperkt deel van deze groep vraagtekens geplaatst worden of er wel sprake is van zelfstandig ondernemerschap. Een arbeidsrelatie waarbij de VAR-aanvrager met slechts een of twee opdrachtgevers in staat is om een jaarinkomen te verwerven, heeft de uiterlijke schijn van werknemerschap. Het is uiteraard denkbaar dat een deel van de aanvragers, zeker wanneer het gaat om ZZP'ers, om de zoveel tijd een grote financiële klapper maakt met één opdrachtgever. Ook kan het zijn dat de inschatting van het aantal opdrachtgevers bij het aanvragen is ‘ingehaald’ door een in de praktijk kleiner aandeel. Dat laat onverlet dat een aandeel van één op de tien aanvragers vrij hoog is; deze groep verdient dan ook nadere aandacht van de Belastingdienst."

[erix]

Of is het succes van de VAR te danken aan de VAR zelf, dus ook aan alle paniek die rondom dit drieletterwoord gezaaid is? Het principe achter de VAR is effectief, maar van alle opdrachtgevers dien ik de afgelopen jaren (N=7) heb gehad (N>40), zijn er niet meer dan vier (N=3) die een VAR hebben opgevraagd. Het ging daarbij om een landelijke opleider die met veel freelancers werkte, nog een landelijk opleider (idem) en een vakblad dat over een publicatie in 2005 een VAR aanvroeg in 2008.
Overigens heb ik wel braaf ieder jaar mijn (diverse) VAR's aangevraagd. Kleine moeite en ik hoor bij die 5% met een "multi-VAR".

[Aspon]

Of de VAR een succes moet denk ik ook nog blijken uit de looncontroles die nog komen. De meeste controles nu hebben nog betrekking op jaren voor 2005. Dat zal binnenkort anders worden. Ben benieuwd.

Ik heb overigens ook nog geen enkele opdrachtgever die naar een VAR gevraagd heeft.

Wim